МэфэкIхэм ащыщэу кIэлэегъаджэм и Мафэ анахь мэхьанэшхо зиIэхэм ащыщ. Сабыим шIэныгъэ езыгъэгъотырэр, ищыIэныгъэ гъогу тезыгъахьэрэр ары.

Гурыт еджапIэр къызыуухыгъэм ­илъэс пчъагъэ тешIагъэми, мы мафэм анахь шIу плъэгъурэ кIэлэегъаджэр угу къимыхьан плъэкIырэп. Непэ зигугъу къэс­шIымэ сшIоигъор зищыIэныгъэ гъогу кIэлэегъэджэ сэнэхьатым езыпхыгъэу, ыгукIи ыпсэкIи кIэлэцIыкIухэм афэщагъэу Iоф зышIэрэ Мэт Сулиет Щэбанэ ыпхъур ары.
Сулиет бзылъфыгъэ дахэу, Iушъабэу, гукIэгъу хэлъэу щыт. УдэгущыIэ зыхъукIэ гур егъэIасэ. Арын фае илъэс зэкIэлъы­кIохэм ригъэджагъэхэм игугъу дахэкIэ зыкIашIырэр, шIу зыкIалъэгъурэр.
1956-рэ илъэсым ар къуаджэу Хьащ­тыку къыщыхъугъ. Пэублэ еджапIэр мы чылэм къызыщеухым Псэйтыку ыкIи Афыпсыпэ еджэныр ащылъыпидзэжьыгъ. Нэужым адыгэ кIэлэегъэджэ институтым чIэхьагъ, хьисапымкIэ кIэлэегъэджэ сэнэхьатыр зэригъэгъотыгъ. Афыпсыпэ еджапIэм Iухьагъ. Унагъо зехьэм, ишъхьэгъусэ иIофшIэнкIэ Козэт ыкIи Адыгэкъалэ загъакIом, ахэм адэт гурыт еджапIэхэми ащылэжьэнэу игъо ифагъ. Нэужым Инэм къэкIожьыгъэх ыкIи гурыт еджапIэу N 6-м Iоф зищишIэрэр илъэс 40 хъугъэ.
— ЗэкIэмкIи илъэс 50 хъугъэ мы сэнэхьатым сищыIэныгъэ зеспхыгъэр. СыдигъокIи сыфэягъ сыкIэлэегъэджэнэу, ащкIэ щысэтехыпIэ сфэхъугъэх сянэшыпхъухэр ыкIи сятэшыпхъухэр. Ахэр кIэ­лэегъэджэ пэрытыгъэх, шъхьэкIафэ афашIыщтыгъ, — еIо тигущыIэгъу.
ХьисапымкIэ кIэлэеджакIохэм шIэныгъэ ябгъэгъотыныр IэшIэхэу щытэп. Сулиет екIолIэкIэ гъэнэфагъэхэр къызфигъэфедэхэзэ ригъаджэхэрэм шIэныгъэ куухэр арегъэгъоты, ахэр сыдигъокIи къахэщых. Сыд фэдиз илъэс тешIагъэми, ригъэджагъэхэм аныбжь хахъоми, ахэр цIыкIухэу ыпашъхьэ зэрисыгъэхэр дэ­гъоу къешIэжьы, ягъэхъагъэхэм алъэплъэ, ащэгушIукIы.
Хьисапыр зэраригъашIэрэм имыза­къоу, илъэс пчъагъэ хъугъэу классми пэщэныгъэ дызэрехьэ. ЗэкIэмкIи класси 9 чIигъэкIыгъ. Ежь исабый шъыпкъэхэм фэдэу ахэм афыщыт, сыда пIомэ зыныбжь имыкъугъэм ишэн-хабзэ, идунэееплъыкIэ, игулъытэ зыфэдэщтыр зэ­лъытыгъэр кIэлэегъаджэр ары.
— Класс пIыгъыныр къины. КIэлэе­джакIохэм ядахэ аIуагъэми, мыхъун ашIагъэми, оры пшъэдэкIыжь зыхьырэр. Ар къыдэслъытэзэ джыри цIыкIухэзэ игъэкIотыгъэу Iоф адэсшIэнэу сэублэ, цыхьэ къысфашIы, сыдигъокIи сыряшъэ­фэгъу. КIэлэегъаджэмкIэ ащ мэхьанэ ин иI, узхэтхэм шъхьэкIафэ къыпфашIы зыхъукIэ, пIорэми къедэIущтых, — еIо Сулиет.
ЗыкI къэралыгъо ушэтыныр къызырагъэжьагъэм щегъэжьагъэу кIэлэе­джакIохэм пэшIорыгъэшъэу Iоф адишIэнэу Сулиет ыублагъ. Программэм къыдилъы­тэрэ егъэджэнхэм ямызакъоу нэмыкI тхылъхэр къызыфигъэфедэхэзэ ушэтынхэм афегъэхьазырых. Ащ ишIуагъэкIэ ригъаджэхэрэм ушэтыныр нахь IэшIэхы къафэхъу, ягъэхъагъэхэмкIэ къахэщых. Зэрифэшъуашэу зыкI къэралыгъо ушэтыным зэрэфигъэхьазырхэрэр къэзыушыхьатырэ щытхъу тхылъ пчъагъэ иIэу къытигъэлъэгъугъ.
— Iоф зэрэтшIэрэ екIолIакIэр илъэс зэкIэлъыкIохэм пчъагъэрэ зэхъокIыгъ, аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ шIыкIакIэхэр къежьэх, ахэм задебгъэштэным пае уишIэныгъэ хэбгъэхъо зэпытын фае. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, лъэпкъ проектхэм яшIуагъэкIэ тищыкIэгъэ Iэмэ-псымэ зэфэшъхьафхэр тиеджапIэ къы­IэкIэхьагъэх. Ахэм тиIофшIэн къагъэ­псынкIэ, мыщ дэжьым компьютерхэри къызфэтэгъэфедэх, — еIо тигущыIэгъу.

2002-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Сулиет еджапIэм хьисапымкIэ, физикэмкIэ ыкIи информатикэмкIэ методическэ объединением ипащ. Илъэс пчъагъэхэм къакIоцI Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэр зэхищагъэх. Сыд фэдэрэ лъэныкъуи кIэлэеджакIохэр къызэрэхигъэлэжьэщтхэм, яшIэныгъэхэм зэрахигъэхъощтым ыуж ит. ИкIэлэеджакIохэр олимпиадэ зэфэшъхьафхэм ахэлажьэх, текIоныгъэ ыкIи хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыдахых. Ахэр игъусэхэу лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ лъэтегъэуцохэр егъэхьазырых.
ЛIэшIэгъуныкъом къыкIоцI лIэуж пчъа­гъэмэ хьисапымкIэ шIэныгъэ куухэр Мэт Сулиет аригъэгъотыгъ. Сыд фэдэрэ Iоф ыуж ихьагъэми ар зэрифэшъуашэу егъэ­цакIэ. Бгъэхалъхьэу, щытхъу тхылъэу иIэхэм ар къаушыхьаты. Ахэм ащыщых «Адыгэ Республикэм изаслуженнэ кIэлэегъадж» зыфиIорэр, Урысые Федерацием гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ итын лъапIэу къыфагъэшъошагъэр ыкIи нэмыкIхэр. Ау анахь мэхьанэ зиIэу кIэлэегъэджэ пэрытым ылъытэрэр кIэлэеджакIохэм, иIофшIэгъу­хэм шъхьэкIафэ къызэрэфашIырэр, шIу зэралъэгъурэр, ригъаджэхэрэм гъэхъэгъэшIухэр зэрашIыхэрэр ары. Исэнэхьат ищыIэныгъэ щыщ хъугъэ.

ДЕЛЭКЪО Анет.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.